اعیاد و مراسمات مختلف ترکمنان

 در میان ترکمن ها جشن (طوی) ها بجز عروسی و ختنه سوران اکثرا جنبه مذهبی دارند و به آنها بایرام گفته می شود. مانند «قربان بایران» (عید قربان) ، « اراز بایرام» (عید فطر) و نیز آخرین چهارشنبه ماه صفر یا چهارشنبه سیاه که در پایآن ماهی که در آن بلا زیاد است مراسمی برپا می کنند . جشن « یا رمضان» به مناسبت نیمه رمضان و جشن نیمه ماه شعبان و آق قویین نیز از اعیاد محسوب می شود. از اعیاد دیگر میتوان به مولودی و مراسم طلب باران اشاره کرد.

قربان بایرام 

عید قربان که مهمترین جشن ترکمن هاست و در روز دهم ذیحجه با قربانی ردن دام ها برگذار می شود ، روز هفتم ذیحجه شروع می شود. این روز را روزی که از بوی خوش جشن خبر دهد می نامند. در این روز خانه و تمام اسباب و وسایل را تمیز می کنند. روز هشتم ، روز « عید مردگان» است که برای مردگان شان « پاسدق» نذر می کنند که نوعی نان است . روز نهم «دیری عید » روز زنده هاست و بهترین و تمیزترین لباس هایشان را می پوشند . شب قبل از عید استحمامی مخصوص می کنند که به آن « قربان شوره» گویند و روز دهم یا « قربانلیق» روز قربانی کردن در راه خداست. روز های یازدهم و دوازدهم روزهای صدقه دادنیا « چاقرمق» به معنی دعوت کردن است و برای خوردن آبگوشت قربانی همدیگر را دعوت می کنند.

روز عید قربان هر خانواده در حدی که شرع معین کرده است گوسفند یا بز یا گاوی را ذبح می کنند . چنانچه کسی یک است و یک جفت گاو برای شخم زدن داشته باشد (امروزه موتور سیکلت و تراکتور به جای دو گاو کاری حساب می شود) قربانی بر او واجب است. دارایی نیز از ده هزار تومان که بالا رفت قربانی ضروری است . صبح عید همگی تا هنگام قربانی کردن و باز کردن دهان با گوشت قربانی روزه هستند. مردان برای نماز جماعت به مسجد رفته و نماز عید قربان می خوانند و پس از آن در موقع ذبح چاله ای در زمین حفر می کنند و وسط آن قدری برآمدگی خاک را باقی می گذارند. روی آن مقداری خاکستر ، نمک و گندم (آرد) می گذارند . وقتی خون قربانی در چاله ریخت آن را با مواد فوق مخلوط کرده برای تبرک بر پیشانی می مالند (این کار امروزه توسط روحانیون منع شده است)

همچنین در روزهای عید بر سینه تپه ها ، بر میدانچه ها و ایوان خانه ها تاب « سالانچق» برپا می دارند و دختران و پسران و زنان و مردان و کودکان به تاب بازی مشغول می شوند. چرا که چنین باور دارند که بار گناه بر شانه های انسان است و با تاب خوردن ( که کنایتی از صعود است ) گناه از شانه ها فرو می ریزد و می گویند در قدیم که دل سیاهی نبود با هم تاب می خوردند و این روز ، روز آشنایی جوانان با یکدیگر بود.

آراز بایرام

از دیگر اعیاد مذهبی ترکمن عید فطر است . در روز عید پس از خواندن نماز عید فطر در مسجد با پوشیدن لباس های نو به  تمیز و دید و بازدیأ  می پردازند و به هم تبریک می گویند. ای« عید نیز با خیرات و مبرات همراه است.

در ماه رمضان دو شب را جشن می گیرند که یکی شب « یا رمضان» یعنی شب چهاردهم ماه رمضان است . بعد از نماز مغرب یک روحانی به همراه عده ای که به خاطر صواب او را دنبال می کنند ، به در خانه یکایک اهالی رفته و با خواندن اشعاری به مردم قوت قلب می دهد که نیمی از ماه مرضان گذشته و چیزی از ماه رمضان باقی نمانده است. صاحبان منازل به آنها پول و یا جنسی می دهند که بعد از جمع آوری میآن روحانی و آن عده تقسیم می شود. و شب دیگر شب قدر یا شب 27 ماه رمضان است که تا سحر را به شب نشینی و دعا خواندن و خوردن شیرینی و تنقلات می گذرانند.

آق قوئین

مردان ترکمن وقتی به سن 63 سالگی پای می گذارند به پاس بزرگداشت 63 سال زندگی پیامبر اسلام جشنی می گیرند که آن را جشن « آق قوئین» (گوسفند سفید) مینامند. چگونگی این جشن را منزلت و تمول شخصی معلوم می سازد. برای یآن جشن معمولا آبگوشتی می پزند و عده ای را به صرف آن دعوت می کنند . در صورتی که صاحب جشن توانایی مالی داشته باشد یکی دو بز و گوسفندی سفید را ذبح کرده میآن مردم تقسیم می کند یا جشن مفصل تری ترتیب می دهد . بعضی اشخاص ثروتمند در این جشن مراسم اسب دوانی و کشتی گیری نیز ترتیب می دهند و برای آن جوایزی مانند یک قطعه پارچه ، پیراهن و گاهی هم نمد و بره و گوسفند در نظر می گیرند)

مولودی

مولودی یا جشن تولد پیامبر را ترکمن ها بسیار مهم می دانند . ترکمن ها اعتقاد دارد که حضرت محمد (ص) در دوازده ربیع الاول به دنیا آمده و هم در همین روز از دنیا رفته است . اگر این روز برابر با دوشنبه باشد که شب تولد پیامیر است مولودی بسیار پر هیجان می شود و در مجلسی که برگزار می کنند و تنها مردان حق شرکت در آ« را دارند ساعت هایی را با شعر خوانی درباهر پیامبر می گذرانند)