نوروز در بین ترکمنان
نوروز، رسم و آئینی کهن و از دوران پیش از تاریخ در میان مردم ایران منجمله ترکمنها نیز شناخته شده بود. نوروز با طلوع خورشید در نخستین روز بهاری آغاز و به عنوان"تأزه ییل" جشن گرفته میشده است. جشنها و اعیاد در بین ترکمنها به مناسبتهای گوناگون از ویژگیهای خاصی برخوردارند و میتوان آنها را به چند دسته تقسیم کرد :. 1ـ اعیاد تاریخی مانند عید نوروز 2ـ اعیاد دینی و مذهبی مانند عید قربان، عید فطر، میلاد رسولالله (ص) که در آن به ضیافت و مولودخوانی میپردازند، جشن"آق آش" به هنگام رسیدن به سن مبارک پیامبر اکرم(ص) یعنی شصت و سه سالگی 3ـ جشن فصلی و دهقانی مانند"جشن گندم" 4ـ جشنهای خصوصی و خانوادگی مانند عروسی، تولد نوزاد، ختنهسورانی، بازگشت از زیارت خانه خدا و .. .
خاستگاه و پیشینهی تاریخی نوروز: بدون شک نوروز یک آئین کهنسال همگانی و مربوط به دگرگونی طبیعت از حالتی به حالتی دیگر و پایان یافتن دورهی خلقت به ویژه آفریده شدن بنی بشر است که براساس اعتقادات همة ادیان الهی مظهر صفات آفریننده جهان است. در این روز آنگاه که آفتاب به برج بره انتقال مییابد و فصل بهار شروع میشود، روز نویی از سال جدید نیز آغاز می گردد. "قدیمیترین نشانههای جشن سال نو، به نخستین خاندان سلطنتی اور و به هزارهی سوم قبل از میلاد مربوط میشود که در طی آن، ازدواج مقدس میان"الههی آب" و "خدای باروری" انجام میگرفته و کاهنهی معبد نقش الهه را برعهده داشته است. در این مراسم شاه ، نقش"خدای باروری" را برعهده داشته است. این جشن در اصل به مناسبت پیروزی"انا" یا "انکی" بوده است. این آئین یا همراه با کوچ بومیان نجد ایران به بینالنهرین به آن سرزمین رفته و یا تحت تأثیر آیینهای سومری، همزمان در سراسر منطقه وجود داشته است. در دوران باستان دو عید بزرگ وجود داشت، یکی"عید آفرینش" در آغاز پاییز و دوم"عید باززایی و برکت بخشی" در آغاز بهار، عید باززایی در واقع به"دوموزی" خدای شهید شوندهی سومری مربوط بود. این ایزد در پایان هر سال کشته و در سرسال نو دوباره متولد میشد و زایش دوبارهی او را جشن میگرفتند، چون با زایش او گیاهان و دانهها میروییدند. آئین ایزد شهید شونده"دو موزی" و همسر او « آننا» از هزارهی سوم پیش از میلاد مسیح در بینالنهرین وجود داشت و زنده شدن دوبارهی "دوموزی" در واقع جشن آغاز سال نو به حساب میآمد(1)". واریانت ترکی دو موزی(ایزد سومری) "تموز" و واریانت ترکمنی آن"توموس"(تومیس) است.
turkmanmusic.blogfa.com