مختوم قلی فراغی

بد نیست کمی در باره شاعر فرهیخته استادمختوم قلی بدانیم ...

"بیلمان سوران لر آیدینگ بو غریب آدامز
اصلی گر گوز یوردی اترک آدی مختو مقلی دور "
ترجمه:
«کسانی که که نمیدانند(نمیشناسند)بگویید این مرد غریب،
اصل ونژاد ش گر کز بوده و نامش مختومقلی وسرزمینش در منطقه اترک است.»

تو این زمونه به هیشکی نمیشه اعتماد کرد

راستش در بین مرم منطقه ما زیاد به چشم می خوره بزگان مذهب که در حوزه های علمیه مشغول تدریس و مدیریت هستند، وقتی به این گونه آدم ها نگاه میکنی به ظاهر مومن هستند و لی دریغ از اینکه آتش همه نوع کارها از کوره اینها بلن میشه.

موسیقی ترکمن

مقوله هنر، از مباحث بسیار حساس است که هم از دید زیبایی شناسی و بعد عاطفی واحساسی و هم به مفهوم روانی یعنی وسیله ای برای تهذیب روح انسان و «بهداشت روان» کاربرد وسیعی دارد. دراین بین موسیقی بعنوان یک هنر رایج در جوامع بشری نقش بسزایی در زندگی انسانها دارد.

اقوام مختلف سبکهای موسیقی مختلفی دارند .قوم ترکمن نیز بعنوان یکی از اقوام ایرانی دارای سبکهای مختلف موسیقی است که با مطالعه میدانی و کتابخانه ای به تشریح آن پرداخته ایم که مقامات و انواع آن در موسیقی ترکمن ، نقش پیام رسانی موسیقی ترکمن، شیوه و شکلهای اجرایی موسیقی ترکمن و سبکهای نوازندگی در موسیقی ترکمن بررسی و تشریح گردیده است.

مراسم عیدقربان در بین ترکمنان

یکی از باورها و اعتقادات هر قوم و ملتی بر پایی اعیاد و جشنهای ملی و مذهبی است. برخی از اقوام علاوه بر اعیاد مذهبی ، جشنهای ملی و باستانی را نیز به صورت دیرین و کهن برپا می کنند.
کشور ایران به علت تنوع و تکثر قومی و دارای مجموعه ای از آئین ها ، سنتها و آداب مختلف می باشد و

به تبع این تکثر قومی و سنتهاست که شاهد برگزاری اعیادی مثل فطر ، قربان ،نوروز ،غدیر خم،پاک،کریسمس و ... در جای جای این سرزمین می باشیم.

مراسم پرخوانی در بین ترکمنان

مهم ترین و رایج ترین ساز در نواحی ترکمن نشین ایران و مهمترین ساز در همراهی آواز های ترکمنی است. دوتار ترکمنی هم به تنهایی و هم با همراهی قیجاق (کمانچه) نواخته می شود.

دوتار یکی از لوازم اصلی مجلس پرخوانی یا آیین ذکر در نواحی ترکمن نشین بوده است. پرخوانی از آیین ها و سنت های بسیار قدیمی مردم ترکمن است که تا چند دهه پیش برگزار می شد، اما امروزه جنبه نمایشی دارد.

نقشه قومی ایران

این نقشه که از سایت «نقشه های جهان»(Maps of the World) گرفته شده است، تصویری عمومی از ساختار قومی ایران ارائه می دهد. در نقشه می توان، موقعیت آذری ها، بلوچ ها، تالش ها، ترکمن ها، عرب ها، قشقایی ها، کردها، گیلک ها، لرها، مازندارنی ها، و فارس ها را که آنها نیز به عنوان یک قومیت مطرح شده اند، مشاهده کرد. هر چند نمی توان این نقشه را به طور کامل پذیرفت و به خصوص سخن گفتن از فارس ها به مثابه یک قومیت قابل قبول نیست، اما نقشه در خطوط کلی اش می تواند به ما امکان به دست آوردن برآوردی از موقعیت ایران را بدهد.

سیری در آداب و رسوم ترکمنان

 

یکی از آداب و رسوم ارزشمند ترکمن ها در ترکمنستان ، احترام به سفره و نان است. در اکثر موارد در این کشور ، در باره ی «سفره» اصطلاح روسی  «سِوِتوی» یعنی جایگاه پاک و با ارزش را بکار می برند ، زیرا نعمت خدا یعنی نان در آن قرار می گیرد. آنها پا گذاشتن روی سفره را بی احترامی بزرگی می دانند. در مراسم استقبال از مقامات و روسای جمهوری کشورهای خارج در این کشور نیز این موضوع رعایت می شود. به این ترتیب که در بدو ورود مهمان عالیمقام ، استقبال کنندگان قرصی نان و ظرف کوچکی از نمک را در یک سینی گذاشته و مقابل مهمان می گیرند. رسم بر این است که مهمان ، اندکی از نان را می کند و آن را می خورد. به نظر می رسد این امر ـ که سنتی اجدادی است ـ برای نمک گیر کردن مهمان صورت می گیرد ؛ به این معنی که کشورها به تعهداتشان وفادار باشند و احیاناً به این کشور خیانت نکنند.

موقعیت جغرافیایی ترکمن صحرا

در اینجا قبل از اینکه به ویژگیهای قومی و مسائل فرهنگی و اجتماعی و سیاسی ترکمنها در عصر قاجار پرداخته شود لازم است که توضیحاتی دربارة موقعیت جغرافیایی محل زندگی ترکمنها در آن عصر آورده شود. چراکه وضعیت اقلیمی و جغرافیایی و حتی استراتژیکی هر منطقه تأثیر زیادی بر نوع معیشت،‌ ویژگیهای رفتاری و مسائل فرهنگی و سیاسی مردمان آن منطقه دارد. لذا با شناختن موقعیت جغرافیائی سرزمین ترکمنها با مسائل سیاسی و خصوصیات رفتاری آن قوم بیشتر آشنا میشویم و در قضاوت دربارة‌ ترکمنها کار محقق و مورخ آسانتر خواهد شد

از ترکمنها روایات مختلفی شده است. ولی هریک از این روایات با نگرش و ملاحظه وضع سیاسی و هواخواهی روایت کنندگانی است که متعلق به دولتی هستند که با ترکمنها اختلاف پیدا کرده اند و از آن روایات اطلاعاتی حاصل شده که غالباً موقتی و یا غیرصحیح می باشد و تکلیف ما این است که ترکمنها را آنطوریکه هستند معرفی نمائیم و دربارة نوع محصول و روابط و زمینی که آنها روی آن زندگی می کنند به تفصیل بیاوریم.

زمینی که مابین دریای خزر و آمودریا واقع است مشتمل بر صحرای وسیع شن‌زاری است که قاراقوم نام دارد و قسمت جزئی از صحرای مزبور قابل زراعت است. این صحرا مانند حلقه‌ای است که بر اماکن و محل زندگی ترکمنها احاطه دارد.

مردم ترکمن، که قبل از پذیرش دین اسلام در قرون دهم و یازدهم با نام اغوز معروف بودند در مکانی به مساحت تقریباً 10000میل مربع بین رود آمودریا و بحرخزر، ترکمنستان، افغانستان به منطقه هرات، و استانهای خراسان و استرآباد ایران اسکان داشتند.