در اینجا قبل از اینکه به ویژگیهای قومی و مسائل فرهنگی و اجتماعی و سیاسی ترکمنها در عصر قاجار پرداخته شود لازم است که توضیحاتی دربارة موقعیت جغرافیایی محل زندگی ترکمنها در آن عصر آورده شود. چراکه وضعیت اقلیمی و جغرافیایی و حتی استراتژیکی هر منطقه تأثیر زیادی بر نوع معیشت، ویژگیهای رفتاری و مسائل فرهنگی و سیاسی مردمان آن منطقه دارد. لذا با شناختن موقعیت جغرافیائی سرزمین ترکمنها با مسائل سیاسی و خصوصیات رفتاری آن قوم بیشتر آشنا میشویم و در قضاوت دربارة ترکمنها کار محقق و مورخ آسانتر خواهد شد
از ترکمنها روایات مختلفی شده است. ولی هریک از این روایات با نگرش و ملاحظه وضع سیاسی و هواخواهی روایت کنندگانی است که متعلق به دولتی هستند که با ترکمنها اختلاف پیدا کرده اند و از آن روایات اطلاعاتی حاصل شده که غالباً موقتی و یا غیرصحیح می باشد و تکلیف ما این است که ترکمنها را آنطوریکه هستند معرفی نمائیم و دربارة نوع محصول و روابط و زمینی که آنها روی آن زندگی می کنند به تفصیل بیاوریم.
زمینی که مابین دریای خزر و آمودریا واقع است مشتمل بر صحرای وسیع شن‌زاری است که قاراقوم نام دارد و قسمت جزئی از صحرای مزبور قابل زراعت است. این صحرا مانند حلقه‌ای است که بر اماکن و محل زندگی ترکمنها احاطه دارد.
مردم ترکمن، که قبل از پذیرش دین اسلام در قرون دهم و یازدهم با نام اغوز معروف بودند در مکانی به مساحت تقریباً 10000میل مربع بین رود آمودریا و بحرخزر، ترکمنستان، افغانستان به منطقه هرات، و استانهای خراسان و استرآباد ایران اسکان داشتند.
